喜欢泰语的你听说过梨伽戏吗？作为泰国民间艺术的瑰宝，梨伽戏历史悠久，是了解泰国历史文化的一扇窗哦~许多电视剧和综艺里面也都有梨伽戏的元素呢，今天就和泰语君一起走进梨伽戏的前世今生吧！


接触泰国文化的小伙伴可能或多或少听说过“梨伽戏”，但是很少有人深入了解过它的来历和发展过程，小编也不例外，一开始，比梨伽戏更吸引小编的是歌手身上用钱做成的花环（มาลัยเงิน），天真无知的小编还曾经一度以为这种花环是游戏币做的，真的是被贫穷限制了想象力。与我们给歌手献花、送礼物不同，泰国人更喜欢给梨伽演员或是民谣歌手送这种钱做的花环，真的是美观又实在！甚至还有梨伽戏男主角在一次演出中收到土豪粉丝送的价值百万的花环，这也太“壕”了吧！





梨伽戏在泰国知名度很高，备受民众青睐，许多电视剧、电影里都有梨伽戏的身影，爱情轻喜剧《情定梨伽》就讲述了一个因暗恋梨伽戏女主角而发奋学戏，最终抱得美人归的故事~





人气泰星 March 在电视剧里的梨伽造型，March 和家人们表演梨伽戏还愿，小朋友的造型好可爱呀，至于 March 本人，不知道是妆太浓，还是泰语君截图手抖，真的没有认出来是他呢，哈哈哈！





还是让我们通过一篇泰语文章了解梨伽戏的发展历程吧~


"ลิเก" หรือ "ยี่เก" ศิลปะการแสดงที่อยู่คู่คนไทยมาช้านาน ที่ครั้งหนึ่งเคยโดนดูถูก กำลังกลับมาได้รับความสนใจอีกครั้ง
梨伽戏（Likay），又称Yikay，是一项长久以来与泰国人民共生的表演艺术，它曾经饱受轻视，而今又再次回归，受到了大众的广泛关注。


เวลาเราได้ยินคำว่า “ลิเก" จะนึกถึงการแสดงที่ผู้แสดงแต่งกายสวยงาม หรูหรา มีการร้องรำทำเพลงอันอ่อนช้อย งดงาม พร้อมกับสอดแทรกมุขตลกขบขัน โดยไม่ได้คำนึงถึงความสำคัญ ความเป็นมา ความหมายและคุณค่าที่ควรรักษาไว้ เพราะหากเรามองลิเกในแง่มุมต่าง ๆ มากขึ้นจะพบสิ่งดี ๆ และมีประโยชน์
当我们听到“梨伽戏”一词，便会联想到表演者打扮得奢华绚丽，伴随着柔美的旋律歌唱起舞，时不时还穿插着喜剧笑话。我们却不曾想到过梨伽戏的重要性、来历、意义及其保护价值。倘若我们能够从更多视角去看待梨伽戏，将会受益良多。



ลิเกถือเป็นศิลปะประจำชาติไทยตั้งแต่กรุงศรีอยุธยาหรือต้นรัตนโกสินทร์ ซึ่งชาวคณะลิเกทุกคนจะสืบทอดนาฎยศิลป์จนปัจจุบันเพื่อให้ลูกหลานได้สัมผัสความเป็นไทย สิ่งที่งดงามของไทยและมีนัยยะแอบแฝง หลังจากรัฐบาลจอมพล ป. พิบูลสงคราม ได้ออกพระราชกฤษฎีกากำหนดทางวัฒนธรรมศิลปกรรมเกี่ยวกับการแสดงละครเมื่อ พ.ศ. 2485 ทำให้ลิเกถูกสั่งห้ามเพราะเป็นของต่ำ ไม่เหมาะกับวัฒนธรรมไทยที่จะก้าวสู่ความเป็นสากลตามรอยตะวันตก คณะลิเกต้องเปลี่ยนชื่อการแสดงเป็นนาฏดนตรีเพื่อความอยู่รอด ผู้แสดงต้องผ่านการสอบความรู้ด้านนาฏศิลป์ ก่อนจะกลับมาใช้คำว่าลิเกอีกครั้งหลังสิ้นสมัยจอมพล ป. และเปลี่ยนผู้แสดงจากที่แต่เดิมเป็นผู้ชายทั้งหมด เป็นเล่นบทตรงกับเพศ อย่างไรก็ดีค่านิยมในสมัยก่อนมองว่าลิเกนั้นเป็นการแสดงที่ต่ำ ตลกหยาบโลน ไม่เหมาะกับผู้มีรสนิยมสูง และผู้ที่แสดงลิเกถูกสังคมดูถูกว่าเป็นพวกเต้นกินรำกิน
早在阿瑜陀耶王朝或曼谷王朝早期，梨伽戏就已是泰国的国粹，梨伽戏团的众人将戏曲技艺传承至今，是为了让子孙后代能够听到泰国特色的旋律，领略泰国文化的美好与深厚内涵。佛历2485年（公元1942年），在Plaek Phibunsongkhram（銮披汶）元帅颁布与戏剧表演有关的皇家艺术文化法规后，梨伽戏被勒令禁止，它的卑微，不符合泰国文化迈向西方国际的脚步。梨伽戏院必须将表演改名为音乐剧才得以幸存，表演者也必须通过音乐剧方面的考试。在Plaek Phibunsongkhram元帅统治末期，梨伽戏院终于得以改回原名，同时也将表演者由均为男性，改为与剧本人物相一致的性别。无论如何，过去的价值观将梨伽戏视为一种低贱的表演，充斥着低俗笑话，不适合品味高雅之人。梨伽戏演员因此被社会轻视，被称之为以歌舞为生的卖笑之人。

"พีรวัส โผนผึ้ง" หรือ อาร์ม เด็กหนุ่มวัย 27 ปี ผู้รับผิดชอบคณะลิเก “ประเสริฐศักดิ์” เป็นอีกบุคคลหนึ่งที่มีความรักในอาชีพลิเกนี้ อาร์มช่วยดูแลกิจการคณะลิเกนี้ต่อจากบิดามารดา ซึ่งเป็นนักลิเกที่ปลดระวางตัวเองลง โดยคณะนี้ก่อตั้งมาได้ประมาณ 10 ปี มีฐานประจำอยู่ที่ อ.ไทรน้อย จ.นนทบุรี อาร์มพื้นเพเกิดที่จังหวัดนนทบุรี เคยศึกษาที่โรงเรียนมัธยมไทรน้อย แต่ด้วยการที่พ่อแม่ของตนทำคณะลิเก จึงทำให้ตนเองนั้นต้องฝึกเล่นลิเกตั้งแต่อายุ 10 ขวบ ส่วนหนึ่งคือช่วยเหลือกิจการของครอบครัว และอีกส่วนหน่ึงที่สำคัญคือหาเงินส่งตัวเองเรียน แบ่งเบาภาระค่าใช้จ่าย ในสมัยนั้นค่าตัวเริ่มต้นที่ 20 บาท ต่อคืน พอผ่านไปประสบการณ์เพิ่มขึ้นก็กลายเป็น 200-300 บาทต่อคืน
Arm Peerawat Ponephueng 一位27岁的小伙现为Prasertsak剧团负责人，同时也是一位对梨伽这份职业有些深深热爱的人。Arm从父母那里接手了梨伽戏团，自己也转行至梨伽表演。这家戏团成立已近10年，常驻于暖武里府的塞内县。Arm出生于暖武里府，曾就读于塞内县中学，由于父母经营着梨伽戏团，Arm从10岁起便开始学习梨伽戏，一方面是为了帮助家里打理戏团的事务，另一方面，也是为了挣够自己的学费，减轻日常开支的负担。那个年代每晚的出场费最低是20泰铢起，随着经验增多一晚可达200-300泰铢。



"เมื่อก่อนรู้สึกอายมากที่ต้องมาเล่นลิเก ไม่กล้าบอกเพื่อนที่โรงเรียนเพราะกลัวถูกล้อ แต่เราต้องทำเพราะความจำเป็น จะมีแต่เพื่อนสนิทของเราเท่านั้นที่รู้ว่าเราเล่นลิเกอยู่” อาร์มเล่าถึงความทรงจำในสมัยเรียน หลังจากเข้าศึกษาต่อที่มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ อาร์มก็ยังคงเล่นลิเกกับคณะของครอบครัวต่อจนจบการศึกษาระดับปริญญาตรี โดยในตอนนี้ได้ผันตัวเองมาดูแลคณะลิเกนี้เต็มตัว และทำธุรกิจส่วนตัวควบคู่ไปด้วย โดยอาร์มจะคอยดูแลหรือรับงานที่มีลูกค้าติดต่อเข้ามา ไม่ว่าจะเป็นลิเกชุดเล็ก ที่ส่วนมากมีระยะเวลาหลายวัน ราคาจึงไม่ค่อยแพงนัก อยู่ที่ประมาณ 10,000 - 13,000 บาท ต่อคืน
“从前我觉得表演梨伽戏特别丢人，不敢告诉学校里的朋友，害怕被嘲笑，但是我被逼无奈，必须得做，只有最亲密的朋友才知道我在表演梨伽戏。”Arm谈起了学生时代的回忆，在进入博仁大学学习后，直到本科毕业之前，Arm一直在家里的梨伽戏团表演。现在他专职打理戏团，同时还自己做生意。哪怕是一场小型表演，Arm都需要时刻留心并从客户那里揽活，不过大部分表演都是一连多日，以至于出场费不会太过高昂，每晚大约12000-13000泰铢。

เช่น ตามงานวัดต่างๆ ที่จะมีการจัดงานยาวนาน 7-9 วัน หรือเป็นลิเกชุดมาตรฐาน ขนาดเต็มวง ราคาจะอยู่ที่ประมาณ 40,000 - 45,000 บาท ต่อคืน บางครั้งก็รับงานต่างจังหวัดเหมารถเป็นคันไป ในส่วนของนักแสดงมีทั้งนักแสดงประจำ นักแสดงขาจร และนักแสดงรับเชิญ ค่าตัวตามขนาดของเวที ถ้าเป็นเวทีเล็กอยู่ที่ 10 คน ตกคนละ 200-300 บาทต่อวัน เวทีมาตรฐานอยู่ที่ 15 คนขึ้นไป ตกคนละ 400-800 บาทต่อวัน ไม่รวมค่าเดินทางที่จ่ายต่างหาก ส่วนของกำไรนั้นอยู่ที่ประมาณ 3,000 - 8,000   
例如，各类寺庙活动一般历时长达7-9天，或是一套标准规模的梨伽表演，价格大概在40000-45000泰铢一晚的区间，有时还需要租车前往外府表演。在演员的组成上，既有专职演员，也有客串演员和专程邀请而来的演员。出场费视舞台规模而定，10人左右的小型舞台，每人每天的费用大约200-300泰铢，15人以上的标准舞台，每人每天的费用大约400-800泰铢，不包括单独支付的差旅费，至于利润大概在3000-8000泰铢左右。

"ลิเกในตอนนี้ต่างไปจากแต่ก่อนแล้ว มีเด็กวัยรุ่น เด็กจบใหม่ หรือแม้แต่คนมีอายุหลายคนสนใจอยากมาเรียนลิเก" เด็กหนุ่มวัย 27 ปีพูดด้วยความภาคภูมิใจ นอกจากอาร์มจะเป็นหัวหน้าคณะลิเกแล้ว เขายังทำธุรกิจเสริม ไม่ว่าจะเป็น ทำกล่องเครื่องแต่งหน้า ราคาประมาณ 3,500 บาท, เครื่องแต่งตัวลิเก ตั้งแต่หัวจรดเท้า ลำพังแค่ค่าหมวกก็ 7,000 บาท ยังไม่รวมค่าชุดประมาณ 20,000 บาท ซึ่งผู้แสดงลิเกทุกคนต้องมีเป็นของตนคนละ 1-2 ชุด และตัดใหม่เรื่อยๆ โดยเครื่องแต่งกายในปัจจุบันเรียกว่า เครื่องลูกบทเพชร คือแต่งอย่างลูกบทแต่มีเพชรหรูหราอลังการ ไม่ว่าจะเป็นเสื้อกั๊กปักเพชรทับเสื้อคอกลมสวมสนับเพลา แล้วสวมถุงน่องสีขาว นุ่งผ้าโจงทับอย่างตัวพระ ใช้แถบเพชรมาทำสังเวียนคาดศีรษะ ประดับขนนกสีขาว คาดสะเอวเพชร แถบเชิงสนับเพลาเพชร
“今日的梨伽戏已经与以往大有不同，表演者有年轻人，有毕业生，即便是上了年纪的人也有许多对学梨伽戏有兴趣。”这位27岁的小伙子自豪地说道，除去梨伽戏团的管理者，Arm还从事许多副业，如制作化妆品盒，价格在3500铢左右，或是制作从头到脚的梨伽戏服，仅演出用的帽子就价值7000铢，这还不包括价值在20000铢左右的演出服。每位梨伽演员都必须有1-2套自己的服装，还会不断裁制戏戏服。梨伽戏的饰品现在被称为钻石饰片，即用碎小的饰片作装饰但点缀着奢华的钻石，在镶钻背心外叠穿圆领衫，下身穿中裤和白色的长袜，服装像孔剧人物般层层重叠，再佩戴镶钻带花纹的头带，装饰上白色鸟羽，以及镶钻的腕带和腰带。



สำหรับผู้ที่มาชมนั้นก็มีทั้งขาจรและขาประจำ โดยทางคณะมีแฟนเพจให้ผู้ชมที่เป็นแฟนคลับได้ติดตามการแสดงและผลงานของคณะอย่างต่อเนื่อง ฐานผู้ชมมีหลายช่วงอายุตั้งแต่สูงวัยยันเด็กวัยรุ่น อีกทั้งมีแม่ยกที่คอยตามไปเกาะติดขอบเวทีที่นักแสดงที่ตนเองชื่นชอบเล่น อีกทั้งเป็นแหล่งรายได้สำคัญที่ช่วยล่อเลี้ยงคณะลิเกให้คงอยู่ได้ จึงต้องมีการเชิญนักแสดงลิเกที่ได้รับความนิยมและมีแม่ยกเยอะมาร่วมแสดงเพื่อดึงฐานคนดู สำหรับบทการแสดงนั้นเน้นเรื่องจักรๆ วงศ์ๆ แต่มีการเพิ่มการแสดงประเภทอื่นเพื่อให้เป็นที่นิยม เช่น เพลงลูกทุ่ง และสอดแทรกมุกตลกที่สอดคล้องกับเหตุการณ์บ้านเมืองเพื่อเพิ่มอรรถรสและร่วมสมัย
梨伽戏的观众也有常客和一次性之分，戏团都会有粉丝主页，便于已成为粉丝的观众们持续关注演员动态和节目现场。梨伽戏的观众由各个年龄段的人群构成，同时还有“金主爸爸”们，他们总会在自己喜欢的演员表演时守候在舞台边，这也是梨伽戏团赖以维系的重要收入来源。为了提升观众流量，戏团必须请到那些极受欢迎、土豪粉丝众多的演员来参演。在剧本上侧重于古代民间传说，但为了观众的喜好，也会加入其他类型的表演，例如民谣歌曲，或是为了增添趣味性和现代感，穿插一些与国家时事有关的笑话。

 "มันไม่ใช่การแสดงของผู้ที่ไม่มีทางเลือก แต่อาร์มและหลายคนเลือก...เลือกที่จะเป็นนักแสดงลิเก"อาร์มกล่าวความรู้สึกหลังจากตนเองผันมาอยู่ในวงการนี้เต็มตัว “ตอนเด็กอาร์มมองว่ามันเป็นสิ่งที่น่าอาย แต่ตอนนี้อาร์มภูมิใจและเต็มใจในสิ่งที่อาร์มทำ”
“梨伽戏并不是走投无路之人才选择的工作，Arm和许多人都选择了成为梨伽戏演员。“在全心全意投入这个圈子后，Arm表达了他的感受：“小时候，我觉得它是一件丢人的事，但现在我很骄傲，而且全心全意去做好这件事。”

ในปัจจุบันลิเกได้รับความนิยมเพิ่มมากขึ้นในกลุ่มวัยรุ่นไทย มีการเปลี่ยนแปลงและพัฒนาจากรุ่นสู่รุ่น จนทำให้ภาพลักษณ์ของลิเกไม่ใช่สิ่งที่หยาบโลนเหมาะสำหรับคนชนชั้นต่ำอีกต่อไป หากแต่กลายเป็นศิลปะและภูมิปัญญาของชนชาติไทยที่เหมาะกับทุกเพศทุกวัยและทุกชนชั้น ถือเป็นมรดกอันงดงามที่สามารถประกอบเป็นอาชีพและอวดโฉมสู่สายตาชาวโลกได้อย่างภาคภูมิใจ
今日，梨伽戏受到了泰国年轻人的青睐，随着一代代人对它的改良，梨伽戏给人的印象不再是低俗、适合底层阶级，而是变为了被各个性别、各个年龄、各个阶层所接纳的艺术和泰国民间技艺。同时，梨伽戏也已经是一项形成产业，并且能够自豪地向世界人民展示的最美文化遗产。


看完了这篇文章，泰语君感觉到梨伽戏的发展和我们中国的京剧有些相似之处呢，不知道大家有没有同感呢？欢迎留言交流哦~

声明：本文由沪江泰语编译整理，素材来自Thairath，未经允许不得转载。如有不妥，敬请指正。