之前小编网购时看上一条牛仔裤，裤子的亮点就是有一条格子蝴蝶结腰带，把买家秀发给泰国网友看，问：“我的裤子可爱吗？”对方回答说：“你是泰国东北小伙吗？”直到小编知道 ผ้าขาวม้า（缠腰布）这个东西后，才发现这个设计真的好像从前泰国男人腰上必备的那块布啊！你曾经在泰剧里见过它吗？原来这块布也是有历史、有讲究的奥~

至于这块布有什么用途，泰国著名民谣歌手 Mike 大叔和泰星 Tack（《火之迷恋》里的大反派）可以给大家做个示范：



这块布平时长这样……



睡觉时可以用来当被子……



吃饭的时候可以用来擦嘴……



有了这块布在田里洗澡不是梦……（根据文章中的说法，这个缠腰布最开始确实是可以洗澡的时候遮羞用）



洗完了往肩上一挂就可以快乐回家了（小编的视线真的只在这块布上，没有看别的，嘻嘻。）

ผ้าผืนบางลายตารางอันแสนคุ้นตาที่เรียกว่า “ผ้าขาวม้า” นั้น บางครั้งก็ถูกคนไทยหลงลืมไป ด้วยลวดลายการถักทอที่มีเอกลักษณ์ สวยงาม และใช้สอยได้สารพัดประโยชน์ ผ้าขาวม้ามีคุณค่ามากพอที่เราจะกลับมาระลึกถึงกันอีกครั้ง
“ผ้าขาวม้า”是一种很常见的有着格子花纹的布，有时候也被泰国人遗忘。其上织造的花纹极具特色，漂亮而用途多样，它具有很大的价值，让我们一起来看看吧~


ผ้าขาวม้ามาจากไหน
缠腰布来自哪里

ความเป็นมาของผ้าขาวม้านั้นเก่าแก่ช้านานจนยากที่จะสืบค้น แต่พอจะมีหลักฐานทางโบราณคดีที่ปรากฏชัดเจนว่าผ้าขาวม้านั้นมีการใช้สมัยเชียงแสนหรือในช่วงพุทธศตวรรษที่ 16 ผู้ชายในยุคสมัยนั้นใช้ผ้าขาวม้าสำหรับคาดเอวหรือนำมาพาดไหล่ หากจะกล่าวกันจริงๆ แล้วผ้าขาวม้าอาจมีความเก่าแก่ยาวนานกว่านั้นมากนัก เพราะมนุษย์รู้จักการทอผ้ามาตั้งแต่ก่อนยุคประวัติศาสตร์ ทั้งที่ทำจากเส้นใยพืช เส้นใยไหม และหนังสัตว์ มีการเดินทางแลกเปลี่ยนสินค้าและเทคโนโลยีกันมาอย่างช้านาน
缠腰布的起源来历极为久远，难以追溯，但有考古学的明确证据表明，早在清盛时期或佛历公元16世纪，人们就已开始使用缠腰布。那个年代的男人将这种布系在腰间或是挂在肩头。严格地说，缠腰布的使用也许比那个时期还久远很多，因为自史前时代以来，人们就已经懂得了纺织技术，不仅是用植物纤维纺织、丝织和动物皮毛纺织，人们在关于纺织的商品交换和技术交流上拥有悠久的历史。

อีกทั้งผืนผ้าลายตารางแบบนี้ก็ไม่ได้มีเพียงแค่ประเทศไทย ประเทศเพื่อนบ้านของเรา และต่างประเทศก็มีผืนผ้าลายสกอตนี้เช่นเดียวกัน และเดิมทีเราอาจจะไม่ได้ใช้ชื่อว่าผ้าขาวม้า แต่นิยมเรียกผ้าเคียนเอวมากกว่า ส่วนคำว่าผ้าขาวม้าที่ใช้กันอยู่ทุกวันนี้ จากงานวิจัยเรื่อง “ผ้าขาวม้า” ของ อาภรณ์พันธ์ จันทร์สว่าง ระบุว่า “ผ้าขาวม้าไม่ใช่คำไทยแท้ แต่เป็นภาษาเปอร์เซีย ที่มีคำเต็มว่า “กามาร์ บันด์” (Kamar Band)” แล้วแผลงเป็นคำว่าผ้าขาวม้าจนถึงปัจจุบัน คำนี้นิยมเรียกใช้สิ่งที่ใช้คล้องรัดเอว อาจจะเป็นผ้าหรือเครื่องประดับสำหรับคาดเอวก็ได้ ผ้าเคียนเอวก็จัดอยู่ในกลุ่มของ กามาร์ บันด์ ตามภาษาของชาวเปอร์เซียด้วยเช่นกัน
另一方面，这种格子花纹的布也不只是泰国才有，泰国的许多邻国和其他国家都有同样花纹的布，另外，最初泰国人并未称其为“ผ้าขาวม้า”，而是更喜欢称之为缠腰布。今天人们平日使用的“ผ้าขาวม้า”这种称呼，Orphonphan Chansawang对其的研究结果表明：“这个词并非泰国原有词汇，而是来自于波斯语，全称为Kamar Band”，直至今日演化为“ผ้าขาวม้า”。人们喜欢用这个词称呼系紧腰部的东西，可以是布，也可以是腰部上系着的装饰品，根据波斯人的语言习惯，腰带也包括在Kamar Band一类中。


ฟื้นฟูผ้าขาวม้าไทย
泰国缠腰布的复兴

ปัจจุบันคนไทยเรารู้จักผ้าขาวม้ากันน้อยมาก โดยเฉพาะคนรุ่นใหม่แทบจะไม่เคยเห็นผ้าขาวม้าเสียด้วยซ้ำ ทั้งที่สมัยก่อนผ้าขาวม้าเป็นผ้าที่อยู่ในวิถีชีวิตคนไทย ทั้งใช้ใส่นุ่งอาบน้ำ เช็ดตัว ห่อของ คาดเอว ใช้เป็นผ้าปัดไล่แมลงและอีกสารพัดประโยชน์ แต่เมื่อถึงวันหนึ่งที่มีผ้าจากต่างประเทศเข้ามา บทบาทของผ้าขาวม้าของไทยเราก็ลดน้อยถอยลงไป แต่ในต่างจังหวัดผ้าขาวม้ายังเป็นที่นิยมของคนไทยใช้ในชีวิตประจำวัน บ้างก็ใช้เป็นผ้ามอบให้เป็นของขวัญที่มีค่าแก่กัน
ในวัฒนธรรมของแต่ละภาคจะมีความแตกต่างกัน อีสานจะมีวัฒนธรรมการทอผ้าขาวม้าด้วยผ้าไหม มีผ้าขาวม้าประจำตระกูล ทางภาคกลางก็จะทำจากผ้าฝ้ายเป็นส่วนใหญ่
现在泰国很少有人认识这种布了，特别是年轻人几乎没有见过。尽管在从前缠腰布是泰国人生活方式的组成部分，洗澡的时候可以穿、可以用来擦身、包东西、束腰、驱赶蚊虫，用途广泛。当外国的洋布输入泰国之时，泰国传统缠腰布的作用也有所减少，但是在外府人们的日常生活中还是喜欢使用这种布，有时还作为有着古老价值的礼物相互赠予。在泰国不同地区的文化中这种布有所差别，东北有用丝线织成缠腰布的文化传统，也有一个家族固定的缠腰布，中部地区的缠绕布主要是由棉线纺织的。


（文章中说很多年轻人都没见过这种缠腰布，小编感觉是不太相信的，毕竟之前在一个唱民歌的电视比赛中，看到一位选手就是这个打扮，那时孤陋寡闻的小编还一脸问号？他为什么要腰上缠块布给自己加戏，现在看来可能是有历史底蕴的加持~）

บทบาทของผ้าขาวม้าก็เปลี่ยนไปมากหลังจากประเทศไทยเริ่มมีการใช้ห้องน้ำกันมากขึ้น จากเมื่อก่อนเวลาเราอาบน้ำเราจะอาบกันกลางทุ่ง อาบกันริมคลอง แต่พอมีห้องน้ำบทบาทของผ้าขาวม้าก็ลดลงไป ไม่จำเป็นต้องนุ่งผ้าขาวม้าอาบน้ำกันอย่างแต่ก่อน จนเมื่อปี 2507 สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ในรัชกาลที่ 9 มีพระราชดำริพระราชทานอาชีพการทอผ้าขาวม้าให้กับชุมชนบ้านเขาเต่า เพื่อส่งเสริมและอนุรักษ์ผ้าขาวม้าเอาไว้ ทำให้ผ้าขาวม้าบ้านเขาเต่ากลายเป็นผ้าขาวม้าที่มีชื่อเสียงเป็นที่ยอมรับ
浴室在泰国普及后缠腰布的功能又发生了很大的变化，从前人们会在田间或河边洗澡，但有了浴室后，缠腰布的功能又有所减少，人们洗澡时不用再像从前一样裹着缠腰布了。直到佛历2507年，为了保护和发扬这一文化，九世王的王后诗丽吉为Khao Tao一带的村民专门设立了织造缠腰布的职业，让Khao Tao的缠腰布成为了备受欢迎的驰名商品。


（工匠纺织现场）

นอกจากนี้ ก็ยังมีความพยายามจากหลายๆ หน่วยงาน ด้วยการนำผ้าขาวม้ามาใช้ประโยชน์อย่างอื่น เช่น นำผ้าขาวม้ามาทำเป็นกระเป๋า เอามาตัดเป็นเสื้อผ้า สินค้าแฟชั่น ก็ทำให้ผ้าขาวม้ายังคงคุณค่าร่วมสมัยมากขึ้น หรือในวันนี้ก็มีนโยบายจากรัฐบาลในการส่งเสริมจำหน่ายผ้าขาวม้า เพื่อเป็นของขวัญของฝากในโอกาสต่างๆ โดยเฉพาะแขกต่างชาติที่เดินทางมาประเทศไทยเหมือนกับเป็นสินค้ามีค่า อันมีเอกลักษณ์ประจำชาติ
除此之外，还有许多机构单位将缠腰布用在其他各个方面，以此努力发扬相关文化。例如，用缠腰布制作包包、剪裁成衣服或时尚商品，让缠腰布更加具有时代价值。为了将其打造为适用于各种场合的礼品，现在政府还制定各项政策推广销售缠腰布，特别是外国游客在泰国旅游时，缠腰布是一件兼具价值和民族特色的商品。



ทางศูนย์ส่งเสริมศิลปาชีพระหว่างประเทศเอง ก็ต้องการส่งเสริมผ้าขาวม้าในแต่ละท้องถิ่น เช่นผ้าขาวม้าร้อยสี ผ้าขาวม้าห้าสี ผ้าขาวม้าเขาเต่า และผ้าขาวม้าอีกหลายท้องถิ่น ให้กลับมาเป็นที่นิยมใช้กันมากขึ้น ด้วยการใช้ประโยชน์ในแง่มุมต่างๆ เช่น จากเดิมที่เราเอามาขาวม้ามาห่อเป็นของขวัญ ก็เปลี่ยนมาใช้ผ้าขาวม้าพับเป็นรูปทรงอื่นเพื่อให้เป็นของขวัญในโอกาสต่างๆ 
泰国各地的艺术品推广中心也在大力推广各个地区的缠腰布，例如百色缠腰布、五色缠腰布、Khao Tao和其他地区的缠腰布等等，让它们重新获得了大众的喜爱，缠腰布在各方各面都很有用处，例如，从前人们将其包裹好作为礼物，今天则变为了将它折叠其他形状，以便适用于各种送礼场合。



มีการคิดประยุกต์นำผ้าขาวม้ามาใช้ในการออกกำลังกายแอโรบิก หรือเล่นโยคะที่มีการใช้ผ้าเป็นเครื่องมือช่วยออกกำลังกาย รวมทั้งส่งเสริมการใช้ผ้าขาวม้าใน 2 รูปแบบก็คือ แบบแรกนำผ้าขาวม้ามาใช้บางส่วน เช่น เอามาตัดเป็นเสื้อผ้า กระเป๋า หรือส่วนหนึ่งของเครื่องใช้ แบบที่สองคือนำมาใช้ทั้งผืนเหมือนกับที่เราคนไทยใช้กันเหมือนสมัยก่อน อาจจะใช้เป็นผ้าพันคอกันหนาวในสำนักงาน ใช้เป็นผ้าปูโต๊ะ หรือใช้ประโยชน์อื่นๆ ตามต้องการ เพราะผ้าขาวม้าผืนหนึ่งราคาไม่ได้สูงมากนัก น้ำหนักเบา แห้งง่าย ใช้ประโยชน์ต่างๆ ได้ดี
更有实用思维想要将缠腰布用在有氧运动中，或是用在需要用布作为辅助工具的瑜伽中。两种推广形式分别为：第一种形式是利用缠腰布的局部，比如将其制成衣服、包包或是做成物品的一部分。第二种形式是像以前的泰国人一样整块使用，可以当作办公室里用的围巾、桌布，或是根据个人喜好另作他用。因为缠腰布物美价廉、轻巧易干，用途灵活又多样！


泰国乡村剧或是古装剧里的男性角色，腰上经常缠着一块布，原来它叫 ผ้าขาวม้า 哦！下次看剧的时候可以多多留意一下~你在哪部剧里面看到过这个东西呢？欢迎留言讨论。

声明：本文由沪江泰语编译整理，素材来自posttoday，未经允许不得转载。如有不妥，敬请指正。